بسیاری از زوج‌ها که صاحب چند فرزند هستند و دیگر فرزندی نمی‌خواهند در مورد راه‌های پیشگیری از بارداری اطلاعات کافی ندارند و برخی از آنهاهم در عین حال که از روش‌های پیشگیری استفاده می‌کنند باز هم باردار می‌شوند! آمادگی نداشتن برای بچه‌دار شدن مشکلات بسیاری را برای گروهی از زوج‌های جوان  ایجاد می‌کند. پس اگر در سنین جوانی هستید  باید اطلاعات‌تان را راجع به راه‌های پیشگیری کامل كنید.

شایع‌ترین روش جلوگیری در دنیا
روش‌های جلوگیری از بارداری به روش‌های هورمونی و غیرهورمونی تقسیم می‌شوند. از روش‌های هورمونی می‌توان به انواع قرص‌های ضدبارداری اشاره كرد که در دنیا شایع‌ترین روش جلوگیری به شمار می‌روند به‌طوری که حدود 60 درصد از خانم‌های متاهل در کل دنیا از این روش استفاده می‌کنند. این قرص‌ها دارای 2 قسمت استروژن و پروژسترون هستند. قسمت استروژنی آنها معمولا به طور ثابت گروه «اتینیل استرادیول» است و قسمت پروژسترونی‌شان متغیر است و قرص‌ها براساس آن به انواع و اقسام LD و HD تقسیم می‌شوند. برخی قرص‌ها نیز خواص ضد هورمون مردانه دارند از جمله «دیان» و «سیپروترون کامپاند» که شامل بخش پروژسترونی به نام «سیپروترون استات» هستند. قرص‌های جدیدتر از جمله یاسمین و یاز نیز دارای اثرات ضدهورمون مردانه هستند و کمتر از قرص‌های معمولی باعث احتباس آب و ورم می‌شوند حتی گاهی اوقات باعث کاهش وزن مختصر هم می‌شوند.

از یك ماه قبل از ازدواج مصرف قرص را شروع کنید
طرز مصرف قرص‌ها خیلی مهم است به خصوص که این روزها قرص‌ها دوز کمتری دارند و دیگر مثل قدیم نباید از روز پنجم قاعدگی مصرف آنها را شروع کنیم. توصیه می‌شود از روز دوم عادت ماهانه  مصرف آنها شروع شوند. خانم‌هایی که می‌خواهند ازدواج کنند بهتر است از یك ماه قبل از ازدواج مصرف آنها را شروع کنند. یکی از اثرات این قرص‌ها بلوک کردن سیستم هیپوتالاموس- هیپوفیز است یعنی هورمون‌هایی که از مغز ترشح می‌شوند را بلوک می‌کنند و جلوی تخمک‌گذاری را می‌گیرند. یکی از اثرات دیگر آنها هم نازک کردن جداره داخلی رحم است که این اثر در ماه دوم بیشتر نشان داده می‌شود. مصرف صحیح این قرص‌ها خیلی مهم است و استفاده از آنها باید از روز دوم قاعدگی شروع شود و تا 21 روز ادامه داشته باشد. سپس با فاصله 7 روز باید جعبه بعدی را شروع به مصرف كرد؛ حال چه عادت ماهانه شده باشید و چه نشده باشید. نکته حائز اهمیت اینکه بهتر است قرص‌ها هر شب سرساعت میل شوند. در غیر این صورت دوز دارو در خون پایین می‌آید و ممکن است بارداری رخ دهد. خوردن قرص هنگام بارداری به خصوص در 3 ماهه اول مضر محسوب می‌شود.

فشارخون و وزن‌تان را مرتب کنترل کنید
انواع قرص‌های ضدبارداری از جمله LD و HD، سیپروترون کامپاند و دیان 35 در ایران موجود هستند اما گاهی اوقات یاسمین و یاز به راحتی پیدا نمی‌شوند. قبل از مصرف هر نوع قرصی با متخصص زنان مشاوره داشته باشید تا موارد لازم برای‌تان توضیح داده شود. افراد بسیار نادری هستند که با مصرف این قرص‌ها دچار مشکلاتی مثل سردرد، میگرن یا ترومبوز و لخته شدن خون در پا می‌شوند. قبل از مصرف قرص حتما باید فشار خون و وزن‌تان چک شود و دوباره بعد از 3 ماه از این لحاظ کنترل شوید. همچنین ممکن است یک مقدار افزایش اشتها و احتباس آب پیدا کنید بنابراین باید از پرخوری جلوگیری کنید. در نهایت می‌توان گفت قرص به عنوان اولین انتخاب در 6 ماهه اول ازدواج یک راه‌حل مناسب است تا زوجین به هم عادت کنند.

روش‌های مکانیکی
پیشنهاد دوم بعد از قرص‌ها، استفاده از روش‌های مکانیکی به خصوص کاندوم است. حسن این روش این است که هیچ‌گونه هورمونی وارد بدن نمی‌کند و هم‌زمان جلوی بارداری و انتقال بیماری‌های مقاربتی و عفونت‌ها را می‌گیرد. نوعی از آن  وجود دارد که بدون لاتکس بوده و برای افراد حساس مناسب‌تراست اما این نوع در ایران کمتر یافت می‌شود. این وسیله انواع مختلفی دارد حتی برخی از آنها حاوی مواد اسپرم‌کش هستند و تاثیرگذاری بیشتری دارند. نوع زنانه نیز وجود دارند که در قسمت ورودی واژن قرار داده می‌شوند اما این وسیله در ایران کمتر پیدا می‌شود.

حتما با متخصص زنان مشورت کنید
آخرین و کم‌اثرترین روش جلوگیری از بارداری، جلوگیری طبیعی است. اما متاسفانه بارداری در زمان استفاده از این روش خیلی شایع است. اگر زوجین واقعا می‌خواهند از این روش استفاده کنند و راه‌حل دیگری ندارند بهتر است به پزشک زنان مراجعه کنند تا برای آنها نموداری کشیده شود و روزهای دقیق تخمک‌گذاری مشخص شود. تقریبا از 3 روز قبل از تخمک‌گذاری تا 5 روز بعد از تخمک‌گذاری روزهای حساس به شمار می‌روند و به هیچ عنوان نباید در این روزها از روش طبیعی استفاده كرد. به طور کلی در رابطه با تمام راه‌های جلوگیری از بارداری توصیه می‌شود با پزشک زنان مشاوره شود. پیشنهاد می‌شود 1 تا 2 ماه قبل از ازدواج زن و شوهر باهم به پزشک مراجعه کنند تا هم مورد معاینه قرار بگیرند و هم روش‌های جلوگیری و بایدها و نبایدهای آن به هر دو نفر توضیح داده شود. متاسفانه در کشور ما خیلی اوقات خانم‌ها بعد از ازدواج و زمانی که به مشکل برمی‌خورند به پزشک مراجعه می‌کنند.

روش مناسب فراموش‌کارها!
از دیگر روش‌های هورمونی ضدبارداری می‌توان به کپسول‌های کوچکی اشاره كرد که زیر پوست کاشته می‌شوند و در مراکز بهداشت موجود هستند. این کپسول‌ها در گذشته 6 تایی بودند و بعدها 3 تایی شدند. الان حتی یك عددی آنها هم یافت می‌شود. این شیوه معمولا برای 3 سال موثر است. در این کپسول‌ها فقط پروژسترون وجود دارد که با نازک کردن ضخامت لایه داخلی رحم باعث می‌شود بارداری اتفاق نیفتد. این روش گاهی باعث مشکلاتی مثل لکه‌بینی، قطع عادت ماهانه به مدت طولانی و سردرد می‌شود و بیشتر برای کسانی مناسب است که فراموش‌کار هستند یا انتخاب راه‌های دیگر برای‌شان ممنوع یا غیر قابل انجام است.

این روش تا 10 سال موثر است!
آخرین روش هورمونی جلوگیری از بارداری استفاده از IUD است. این روش بیشتر به خانم‌هایی توصیه می‌شود که حداقل یک بچه دارند. IUD دو نوع است؛ یک نوع آن از جنس مس است که با ایجاد التهاب در جداره داخلی رحم مانع لانه گزینی می‌شود. IUD هایی که الان در ایران موجود هستند معمولا اثرات 10 ساله دارند. متاسفانه با IUD خونریزی و درد عادت ماهانه افزایش می‌یابد. گاه در 6 ماه اول و در اواخر دوره 10 ساله نیز فرد لکه‌بینی پیدا می‌کند. البته با داروهایی که هم‌زمان به بیمار می‌دهیم می‌توانیم این عوارض را کنترل کنیم. IUD معمولا در کسانی که بچه‌دار نشده‌اند و عفونت‌های مکرر زنانه یا سابقه عفونت لگنی و بارداری خارج از رحم دارند توصیه نمی‌شود.

در غیر این صورت می‌توان گفت جزو روش‌های مطمئن و بی‌خطر است. خیلی از افراد می‌گویند با IUD احتمال بارداری به‌خصوص بارداری خارج از رحم زیاد است در صورتی که چنین نیست. IUD خود باعث کاهش بارداری می‌شود و به این ترتیب احتمال بارداری خارج از رحم را کاهش می‌دهد اما می‌دانیم که اگر بارداری با IUD اتفاق بیفتد احتمال اینکه خارج از رحم باشد متاسفانه بیشتر است بنابراین اگر خانمی IUD دارد و در عادت‌ماهانه‌اش دچار تاخیر می‌شود باید سریعا به پزشک مراجعه کند و تست بارداری بدهد تا مطمئن شود بارداری خارج از رحم به وجود نیامده است.

داروهایی كه تاثیر IUD را کم می‌کنند!
IUD معمولا در روز دوم یا سوم عادت‌ماهانه گذاشته می‌شود؛ موقعی که هنوز خونریزی وجود دارد و دهانه رحم باز است. به این ترتیب فرد درد کمتری خواهد داشت و احساس نمی‌کند که خونریزی دیگری اضافه شده است. در خارج از این زمان هم می‌توان IUD را گذاشت اما باید مطمئن باشیم که فرد باردار نیست حتی در مواردی که IUD در 3 ماهه بعد از زایمان گذاشته می‌شود باید حتما از قبل یک تست بارداری منفی از فرد داشته باشیم. از آنجایی که IUD با ایجاد التهاب در جداره رحم مانع باروری می‌شود خوردن داروهای ضدالتهاب مثل آسپیرین، دیکلوفناک، مفنامیک اسید، ژلوفن و... می‌تواند باعث کاهش اثر IUD شود. به همین دلیل است که بعضی‌ها همراه با IUD باردار می‌شوند و بعد که به عقب برمی‌گردیم می‌بینیم زمانی دچار سردرد و... شده و چند روز داروی ضد التهابی مصرف کرده و در همان زمان باردار شده‌اند. همچنین اگر هم‌زمان با IUD فرد دچار ترشحات شدید شود باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند چون عفونت‌های لگنی همراه با IUD شایع است. یکی از انواع IUD نوع هورمونی (پروژسترونی) آن است. این IUDها از جنس مس نیستند و باعث نازک شدن جدار رحم و جلوگیری از لانه‌گزینی می‌شوند. نحوه گذاشتن و نکات مربوط به آنها نیز مانند IUDهای مسی است. فقط گاهی اوقات باعث عادت ماهانه نشدن طولانی (یك تا 2 سال)، سفتی سینه و ایجاد کیست‌های ریز در سینه می‌شوند که البته جای نگرانی وجود ندارد و همه این کیست‌ها خوش‌خیم هستند. این وسیله برای کسانی که با IUD مسی دچار خونریزی شدید قاعدگی می‌شوند مناسب‌تر است.